၁။ ‘ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လူငယ်များ’ ဆိုတာ ဘာအစီအစဉ်လဲ
တက္ကသိုလ်ပညာသင်ယူနေကြတဲ့ ကျောင်းသူ၊ ကျောင်းသားတွေကြားမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ အသိပညာဗဟုသုတတွေ တိုးပွားလာစေဖို့ အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ် ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဗဟိုဌာန (National Reconciliation and Peace Centre – NRPC) ရဲ့ လမ်းညွှန် မှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့်လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ မြန်မာအင်စတီကျု (Myanmar Institute for Peace and Security) နဲ့ Plan International Myanmar တို့ရဲ့ပံ့ပိုးမှုနဲ့ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်တဲ့ အစီ အစဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်နည်းပြောရရင်တော့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီနဲ့ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှု ဖြစ်စဉ်ကို ပံ့ပိုပေးမယ့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာပညာပေး (Peace Education) အစီအစဉ်တစ်ခုပါ။ ဒီအစီ အစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ဖို့ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း သဘောတူပြီး ဖြစ်ပါ တယ်။
“ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လူငယ်များ” ရှေ့ပြေးစမ်းသပ်အစီအစဉ် (Pilot Project) ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ မေလ ကနေ ဒီဇင်ဘာလအထိ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီတုန်းက ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ ဘားအံ၊ စစ်တွေ၊ တောင်ကြီး၊ လားရှိုး၊ မြစ်ကြီးနား တက္ကသိုလ်တွေနဲ့ ဟားခါးကောလိပ်တို့မှ လူငယ် (၂) ဦးစီနဲ့ မြန်မာ နိုင်ငံ ကင်းထောက်အဖွဲ့ချုပ်မှ လူငယ် (၅) ဦး၊ စုစုပေါင်း လူငယ် (၂၃) ဦးကို လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေး သံတမန် (Youth Peace Ambassador) တွေအဖြစ် ရွေးချယ်သင်တန်းပေးခဲ့ပြီး သူတို့ရဲ့ စီစဉ်ဆောင်ရွက်မှုနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးဆိုင်ရာဆွေးနွေးပွဲ (၁၀) ပွဲကို ဖော်ပြပါ တက္ကသိုလ်/ ကောလိပ်တွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကင်းထောက်အဖွဲ့ချုပ်တို့မှာ ကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

၂။ ဒီအစီအစဉ်မှာပါဝင်ရင် ဘာတွေဖြစ်လာမလဲ
ဒီအစီအစဉ်မှာပါဝင်ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် –

1. မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ကို ပိုမိုနားလည်သဘောပေါက်လာပါမယ်။
2. ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ အသိပညာဗဟုသုတတွေ ပိုမိုရရှိလာပါမယ်။
3. မတူကွဲပြားတဲ့လူမျိုးနောက်ခံရှိကြတဲ့ လူငယ်တွေကြားမှာ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုတွေ ပိုမိုရှိ လာပါမယ်။
4. ပဋိပက္ခတွေကို တွေ့ဆုံဆွေးနွေးတဲ့နည်းနဲ့ အဖြေရှာတတ်တဲ့အလေ့အထတွေ အား ကောင်း လာပါမယ်။
5. လူငယ်တွေကြားမှာ အမုန်းစကားပြောတာတွေ လျှော့ချနိုင်ပြီး တိုင်းရင်းသား ချစ်ကြည် ရင်းနှီးမှုကို တည်ဆောက်နိုင်ပါမယ်။
6. ပြည်ထောင်စုဘုံအမျိုးသားလက္ခဏာ (National Identity) တစ်ရပ် ပေါ်ထွန်းလာဖို့ အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါမယ်။
   ပြီးတော့
7. လက်ရှိငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွေမှာလည်း လူငယ်တွေရဲ့အသံကို ပိုမိုကြားလာနိုင်စေပါ မယ်။

၃။ ဘာတွေလုပ်မှာလဲ
အခုအစီအစဉ်မှာ –

1. ထားဝယ်၊ ပဲခူး၊ မကွေး၊ မုံရွာ၊ ပုသိမ်နဲ့ လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်များမှ ကျောင်းသူ၊ ကျောင်းသား (၂) ဦးစီ၊ ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ ဘားအံ၊ မြစ်ကြီးနားနဲ့ တောင်ကြီး တက္ကသိုလ် များမှ ကျောင်းသူ၊ ကျောင်းသား (၁) ဦးစီနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကင်းထောက်အဖွဲ့ချုပ်မှ ကင်းထောက်လူငယ် (၅) ဦး၊ စုစုပေါင်း (၂၂) ဦးကို လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်တွေအဖြစ် ရွေးချယ်သွားပါမယ်။
2. အဲ့ဒီသံတမန် (၂၂) ဦးကို ရန်ကုန်မှာ တစ်ပတ်ကြာသင်တန်းပေးသွားပါမယ်။ (အခြေအနေ ပေါ်မူတည်ပြီး သင်တန်းကို အွန်လိုင်းကတဆင့်ပို့ချရတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်)
3. ပြီးရင် လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်တွေရဲ့ တီထွင်ဖန်တီးမှုနဲ့ တက္ကသိုလ် ဆရာ၊ ဆရာမ တွေရဲ့ လမ်းညွှန်မှုတွေကို ညှိနှိုင်းပေါင်းစပ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်တွေမှာ ငြိမ်းချမ်း ရေးနှင့် ပဋိပက္ခဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲတွေကို ကျင်းပသွားပါမယ်။ တက္ကသိုလ် တစ်ခုမှာ ဆွေးနွေးပွဲငယ် (တစ်ခုလျှင် တက်ရောက်သူဦးရေ ၆၀ ခန့်) (၂) ခုနဲ့ ဆွေးနွေး ပွဲကြီး (တစ်ခုလျှင် တက် ရောက်သူဦးရေ ၁၂၀ ခန့်) (၁) ခု ကျင်းပသွားနိုင်ဖို့ လျာထား ပါတယ် (ဆွေးနွေးပွဲတွေအတွက် လိုအပ်မယ့် နည်းပညာနဲ့ အခြားအကူအညီတွေကို MIPS နဲ့ Plan International Myanmar တို့က ပံ့ပိုးသွားပါမယ်။)
4. လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်တွေအနေနဲ့ မိမိတို့ တိုင်းဒေသကြီး/ ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ လူငယ် ရေးရာကော်မတီတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ အသိ ပညာပေးလုပ်ငန်းတွေမှာလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားရပါမယ်။

၄။ လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန် (Youth Peace Ambassador) ဆိုတာ ဘာလဲ။
မိမိတို့ရဲ့ သက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်တွေမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာအစီအစဉ်တွေနဲ့ ပဋိပက္ခ ဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲတွေကို စီစဉ်ကျင်းပမယ့်သူ၊ ဦးဆောင်မယ့်သူတွေကို လူငယ် ငြိမ်းချမ်း ရေး သံတမန်တွေလို့ ခေါ်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ သူတို့တက္ကသိုလ်တွေမှာရှိနေတဲ့/ ရှိလာမယ့် အခက်အခဲ/ ပြဿနာ/ ပဋိပက္ခတွေကို ငြိမ်းချမ်းစွာညှိနှိုင်းအဖြေရှာကြရမယ့်သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် လူငယ် ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်ဆိုတာ ကျား၊ မ ရေးရာ (Gender)၊ လူမျိုး၊ ဘာသာရေး ဒါမှမဟုတ် ရုပ်ပိုင်း ဆိုင်ရာ မသန်စွမ်းမှုကြောင့် ဘယ်သူ့ကိုမှ ခွဲခြားဆက်ဆံခံရမှုမရှိစေရေးနဲ့ မိမိတို့ရဲ့ဆောင်ရွက်မှု ကြောင့် တည်ရှိဆဲပဋိပက္ခကို ပိုမိုဆိုးရွားမှုမဖြစ်စေရေး ဒါမှမဟုတ် ပဋိပက္ခမှာပါဝင်ပတ်သက်နေကြ တဲ့  ဘယ်လူပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းကိုမှ မထိခိုက်စေရေးဆိုတဲ့ အခြေခံမူဝါဒတွေကို ကိုင်စွဲနိုင်တဲ့သူတွေ ဖြစ်ရပါမယ်။

လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်ဖြစ်လာဖို့ အောက်ဆုံးမှာပါတဲ့ အဆိုပြုလွှာ (လျှောက်လွှာ) ကို ရေးသားဖြည့်သွင်းပေးပို့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

၅။ လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်အဖြစ်ရွေးချယ်ခံရရင် ဘာဖြစ်လာမလဲ၊ ဘာတွေလုပ်ရမလဲ၊ ဘယ်လို အကျိုးခံစားခွင့်တွေရမလဲ

လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်အဖြစ်ရွေးချယ်ခံရမယ်ဆိုရင် –

1. ရန်ကုန်မှာ တစ်ပတ်ကြာ သင်တန်းတက်ရပါမယ်။ အခြေအနေပေါ်မူတည်ပြီး အွန်လိုင်း ကတဆင့် သင်တန်းတက်ရတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ် (အခုသင်တန်းကို လာမယ့် ဩဂုတ်လ အလယ်ပိုင်းလောက်မှာ ကျင်းပဖို့လျာထားပါတယ်)။ သင်တန်းမှာ ပဋိပက္ခ ဖြေရှင်းခြင်း ဘာသာရပ်နဲ့ နည်းစနစ်တွေ၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုကို ပံ့ပိုးခြင်းလို့ခေါ်တဲ့ Dialogue Facilitation နည်းစနစ်တွေနဲ့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုမှာ လိုအပ်တဲ့ အရည်အသွေး တွေကို လေ့လာခွင့်ရမှာဖြစ်တဲ့အပြင် လက်ရှိငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ရဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် မှုတွေ၊ ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံ – (၂၁) ရာစု ပင်လုံ (အစည်းအဝေးတွေ) မှာ ဆွေးနွေးတာတွေနဲ့ ဖက်ဒရယ်ဆိုင်ရာ သဘောတရားတွေကိုလည်း လေ့လာခွင့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
2. သင်တန်းပြီးရင်တော့ မိမိတို့ရဲ့သက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်တွေမှာ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲတွေ စီစဉ်ကျင်းပရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပွဲတွေကို လူငယ်တွေရဲ့ တီထွင်ဖန်တီးမှု တွေနဲ့ တက္ကသိုလ် ဆရာ၊ ဆရာမတွေရဲ့ လမ်းညွှန်မှုတွေ ညှိနှိုင်းပေါင်းစပ်ပြီး စီစဉ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆွေးနွေးပွဲစီစဉ်ကျင်းပတာတွေကို အစိုးရရဲ့ခွင့်ပြုချက်အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရ မှာပါ။
3. တက္ကသိုလ်တစ်ခုမှာ ဆွေးနွေးပွဲငယ် (တစ်ခုလျှင် တက်ရောက်သူဦးရေ ၆၀ ခန့်) (၂) ခုနဲ့ ဆွေးနွေးပွဲကြီး (တစ်ခုလျှင် တက်ရောက်သူဦးရေ ၁၂၀ ခန့်) (၁) ခု စီစဉ်ကျင်းပရမှာ ဖြစ်ပါ တယ် (ဆွေးနွေးပွဲကြီးတွေမှာတော့ သက်ဆိုင်ရာနယ်ပယ်အလိုက်ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပြင်ပ ပညာရှင်တွေ ပါဝင်ဆွေးနွေးကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်)။
4. ဆွေးနွေးပွဲများပြုလုပ်ရန်ရရှိမယ့် ရန်ပုံငွေများနဲ့ အခြားဆက်စပ်ကုန်ကျစရိတ်တွေအတွက် လည်း ငွေစာရင်းရှင်းတမ်းတွေကို ပြုစုပေးရပါမယ်။
5. ဒါ့အပြင် အခြားငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာအစီအစဉ်တွေ (ဥပမာ – အခမ်းအနား၊ ဟောပြောပွဲ၊ ဆွေးနွေးပွဲ စသည်ဖြင့်) ကိုလည်း မိမိတို့ရဲ့သက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်တွေမှာ MIPS၊ Plan International တို့နဲ့ ပူးပေါင်းပြီး စီစဉ်ကျင်းပသွားရမှာဖြစ်သလို မိမိတို့ တိုင်းဒေသကြီး/ ပြည်နယ် လူငယ်ရေးရာကော်မတီတွေရဲ့လုပ်ငန်းတွေမှာလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွား ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမာန်များအနေနဲ့ MIPS နဲ့ Plan International Myanmar တို့က ကမကထပြုတဲ့ လူထုအကျိုးပြုလှုပ်ရှားမှု (Campaign) တွေ၊ အထူးသဖြင့် လူငယ်နှင့် မိန်းကလေးအတွက် လှုပ်ရှားမှုတွေမှာလည်း ပါဝင်ဆောင်ရွက် နိုင်ကြရပါမယ်။
6. လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေး သံတမန်တစ်ယောက်ဟာ လုပ်ငန်းသုံးနဲ့ အခြားဆက်စပ်စရိတ်တွေ အတွက် လစဉ် သင့်တော်တဲ့ အထွေထွေစီမံစရိတ်/ထောက်ပံ့ကြေး (Stipend) ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

၆။ လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်အဖြစ် ဘယ်သူတွေ လျှောက်ထားနိုင်သလဲ၊ ဘယ်လိုအရည်အချင်း တွေရှိဖို့လိုသလဲ
လူငယ်ငြိမ်းချမ်းရေးသံတမန်အဖြစ်လျှောက်ထားမယ်ဆိုရင် –

1. အောက်ပါ ဝိဇ္ဇာ၊ သိပ္ပံတက္ကသိုလ်တွေမှာ နေ့ကျောင်း (Day) တက်နေသူတွေဖြစ်ရပါမယ် –
   • ထားဝယ်တက္ကသိုလ်
   • ပဲခူးတက္ကသိုလ်
   • မကွေးတက္ကသိုလ်
   • မုံရွာတက္ကသိုလ်
   • ပုသိမ်တက္ကသိုလ်
   • လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်
   • မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်
   • ဘားအံတက္ကသိုလ်
   • မန္တလေးတက္ကသိုလ်
   • ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်
   • တောင်ကြီးတက္ကသိုလ်
2. ဘွဲ့ကြိုတန်း (Undergraduate) အတွက် ဒုတိယနှစ် (2^nd Year) နဲ့ တတိယနှစ် (3^rd Year) တွေမှာ နေ့ကျောင်း (Day) တက်ရောက်လေ့လာသင်ယူနေသူတွေ ဖြစ်ရပါမယ်။
3. မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ကိုစိတ်ဝင်စားပြီး တတ်နိုင်သမျှ ပံ့ပိုးချင်သူ ဖြစ်ရပါ မယ်။
4. မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိနေတဲ့ လူမျိုးစု၊ လူမှုရေး၊ ဘာသာရေး စတဲ့ပဋိပက္ခတွေအပေါ် စိတ်ဝင်စားပြီး အဲ့ဒီပဋိပက္ခတွေဖြေရှင်းရာမှာ ပံ့ပိုးချင်သူဖြစ်ရပါမယ်။
5. တွေ့ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာခြင်း သို့မဟုတ် ငြိမ်းချမ်းစွာညှိနှိုင်းအဖြေရှာခြင်းကို စိတ်ဝင်စားပြီး လေ့လာသင်ယူလိုစိတ်ရှိသူ ဖြစ်ရပါမယ်။
6. မိမိရဲ့အမြင်သဘောထားတွေကို လွတ်လပ်ပွင့်လင်းစွာ တင်ပြနိုင်သူဖြစ်ရပါမယ်။
7. အများနဲ့ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေး အဆင်ပြေချောမွေ့သူ ဖြစ်ရပါမယ်။
8. လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး၊ ကျား၊ မ ရေးရာ (Gender)၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာမသန်စွမ်းမှု စတဲ့ကိစ္စ တွေမှာ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုမရှိဘဲ လေးစားအသိအမှတ်ပြုသူ ဖြစ်ရပါမယ်။
9. မတူကွဲပြားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်းအစဉ်အလာတွေကို လေးစားအသိ အမှတ်ပြုသူ ဖြစ်ရပါမယ်။
10. မိမိတို့တက္ကသိုလ်တွေရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်တွေမှာ ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင် ဆောင်ရွက် လိုသူ၊ ဆောင်ရွက်နိုင်သူ ဖြစ်ရပါမယ်။